W powszechnej świadomości wiara katarów zaginęła razem z rzezią zamku Montsegur. Tam po wielu miesiącach oblężenia w 1244 roku ostatnich kilkuset wiernych poddało się papieżowi. Poddało mu swoje ciała, ale nie dusze. Zostali żywcem spaleni, bo nie wyrzekli się swojej wiary.

A była to wiara dzisiaj prawie zupełnie zapomniana. Odwoływali się do Nowego Testamentu, do Jezusa, ale też do wcześniejszych, gnostycznych poglądów. Widzieli świat czarno-biały, było dla nich jasne, że istnieją tylko dobro i zło, duch i materia, ciało i dusza. Wszystko pośrodku to wyłącznie ułuda. Katarska wiara miała pochodzić wprost od Marii Magdaleny, która po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa uciekła ze Świętym Graalem najpierw do Włoch, a stamtąd do Langwedocji, gdzie tak rozkwitła i następnie męczeńsko zakończyła swój żywot wiara katarska. Niektórzy twierdzą, że właśnie w zamku Montsegur był przechowywany Graal, choć papiescy żołnierze odkryli w skarbcu wyłącznie złoto i srebro.

Antoine Gadal był badaczem katarskich tajemnic. Zawodowo opiekował się jaskiniami, w których przed wiekami kolejni Doskonali wchodzili po trudnych stopniach wtajemniczenia. W książce „Na ścieżkach Świętego Graala. Misteria dawnych katarów” odtworzył czteroletnią drogę od nowicjatu do najwyższego wtajemniczenia. Cztery lata trwało umieranie, żeby się odrodzić. Doskonali – tak byli nazywani „duchowni” katarscy, choć nie każdy musiał iść tą ścieżką, żeby dostąpić zbawienia – spali na liściach w jaskiniach, za poduszkę mieli kamień, jedli skromnie, wyłącznie wegetariańskie potrawy. Dużo pracowali i modlili się – odmawiali tylko jedną modlitwę, tę którą dostali od Jezusa: Ojcze nasz. Wszystko po to, żeby umrzeć.

Człowiek składa się z ducha i materii, z kształtu i życia. Dusza, niebiański człowiek, to dzieło Syna. Ciało, człowiek ziemski, to dzieło materii.
Dusze – to niższe anioły wypędzone z nieba; narodziny człowieka – to grzech pierworodny anioła. Zatem stworzenie to upadek, życie to pokuta; ziemia to miejsce prób i chłosty. (…) Życie ziemskie to splamione okrycie, które zrzuca się po śmierci.

Legenda mówi, że Doskonali byli bardzo poważani także przez lokalnych katolików. Do tego stopnia ich skromne, uczciwe życie robiło wrażenie, że dostali możliwość ucieczki z Montsegur. Odmówili. Wybrali śmierć. Do ucieczki zostało zmuszonych tylko czterech z nich, żeby katarska wiara nie zaginęła. A jednak.